رامسر و هنرهای آن

"مازندران" استانی با صنایع دستی و هنرهای سنتی متنوع

رامسر و هنرهای آن 

 

استان سرسبز و پرنشاط مازندران، یکی از استان‌های ایران است که از دیر باز مردم آن با هنرها و صنایع دستی آشنا بودند.

شاید یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی و اشتغالی این استان علاوه بر کشاورزی ، توجه به صنایع دستی میان مردم این استان بوده است.

صنایع دستی در استان مازندران از قدمتی طولانی برخوردار است و بسیاری از مردم روستاها و دهکده‌های این استان از دیرباز به این امر اشتغال داشتند.

نقش روستاهای این استان در تولید و عرضه صنایع دستی در اقتصاد منطقه بسیار حیاتی و مهم است و به همین دلیل شناخت این روستاها و صنایع مربوط به آنها در استان مازندران از درجه اهمیت خاصی برخوردار است .

به دلیل همین اهمیت در ادامه به برخی از مراکز روستایی که نقش مهمی در تولید صنایع دستی این استان دارند، اشاره می‌شود.

* روستای متکازین (بهشهر)
یکی از مناطق فعال در زمینه بافته‌های دستگاهی در مازندران روستای متکازین از روستاهای هزار جریب بهشهر است که در رشته‌های گلیمچه متکازین، جاجیم بافی، چادر شب بافی، حوله و حمام سری، فره‌بافی، شمد و ... هنرمندان زیادی را به خود اختصاص داده است .

کلیه این بافته‌های نساجی با دستگاهی به نام "کرک چال" بافته می‌شوند.

بیشتر دستگاه‌های موجود به صورت موروثی از گذشتگان به بافندگان رسیده است .

گلیمچه متکازین معمولا دارای نقوش حاشیه و متن است که به نام‌های ماتی ، چهار برج ، چهار برج قدیم ، مل ، پرکلایی گل ، پیاله ، پنجوک و... معروف هستند .

چادر شب‌ها نیز معمولا دارای نقوش چهار خانه با رنگ‌های شاد و طبیعی هستند. منسوجاتی مانند حوله و حمام سری سفره بافی و شمد و ... هم دارای زمینه سفید با طرح‌های تک و راه‌های آبی و سرمه‌ای هستند .

از دیگر هنرهای سنتی این منطقه درودگری است که بیشتر به ساخت دستگاه‌های مربوط به بافته‌های داری و دستگاهی مربوط می‌شود.

* سید محله (ساری)
یکی از روستاهای اطراف ساری که در زمینه کوب بافی مطرح است، سید محله است .

این رشته دیر زمانی است که به عنوان زیراندازی متناسب با اقلیم این دیار تولید و در خانه‌های منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد .

در بافت کوب دو نوع گیاه خودرو به نام‌های گاله و واش به عنوان تار و پود استفاده می‌شوند که با دستگاه‌های بسیار ساده‌ی دار افقی چله کشی به صورت زیر و رو بافته می‌شود و در عرض‌های ‪ ۹۰‬تا ‪ ۱۱۰‬سانتی متر و طول‌های ‪ ۶،۵،۴،۳‬متر آن را می‌بافند .

از خصوصیات این رشته حمل و نقل آسان و کاربری‌های متفاوت است .

* روستای آلاشت (سواد کوه)
این روستا از توابع سواد کوه است و از روستاهای سنتی در زمینه بافته های دستگاهی و دارای پاپوش ها، نمد مالی و ... در استان مازندران است.

در این روستا هنرمندان زیادی به تولید این محصول می‌پردازند. از دیگر هنرها و حرفه‌های سنتی مطرح در این روستا آهنگری ، حلب‌سازی ، دروگری هستند.

چادر شب بافی، جاجیم بافی، جاجیم بافی ، گلیج بافی ، گلیمچه با طرح‌های مختلف، حمام سری، حوله، شمد بافی، جوراب بافی موج بافی، کلاه نمدی ، زیراندازهای نمدی و ... از رشته‌های مهم بافته‌های دستگاهی این روستا هستند که در این روستا تولید می‌شوند.

* روستای کلاگر محله (جویبار)
این روستا از توابع جویبار است که هنرمندان آن از قدیم به ساخت سفال می پرداخته‌اند.

در این روستا همچنین چینی‌سازی به شیوه سنتی و با استفاده از گل رس منطقه به ساخت مشبک‌های قرمز تهیه می‌شود.

روش پخت این سفال‌ها با استفاده از کوره سنتی با سوخت مازوت است .

نقوش مورد استفاده در این مشبک‌ها بسیار ساده و هندسی است. این روش کار به صورت نسل به نسل در خانواده چینی ساز موروثی است.

* روستای جواهر ده (رامسر)
این روستا از توابع شهرستان رامسر است و دارای جاذبه‌های صنایع دستی بسیار است که از قدیم در این روستا مطرح است.

هنرهایی مانند نمد مالی با محصولاتی چون کلاه نمدی ، زیراندازهای نمد و تن پوش‌های نمدی و بافته‌های داری از جمله هنرهای سنتی مطرح این روستا هستند.

از هنرهای سنتی و فرهنگ‌های منطقه انجام و اجرای حرکت‌های موزون با اسب و نمایش‌های سوار کاری در میدان مرکزی در روستا در فصل بهار است که مردان منطقه با شادی و نشاط فراوان انجام می‌دهند.

* روستای دره کجور (نوشهر)
این منطقه از توابع شهرستان نوشهر است که دارای روستاهای بسیاری است از جمله مهمترین روستا در زمینه هنرهای سنتی در منطقه روستای کندلوس است که در آن رشته‌های مختلف صنایع دستی تولید می‌شوند.

محصولات آن شامل نمد، کلاه نمدی، لباس و تن پوش نمدی ، و زیر اندازهای نمدی نقش دار و بدون نقش است.

از دیگر رشته‌های این منطقه می‌توان به جاجیم بافی ، جوراب بافی، با استفاده از الیاف پشمی ، موج بافی ، قالیبافی ، کنده کاری چوب ، سبد بافی ، قلمزنی ، زیور آلات سنتی ، گلدوزی و غیره ... نام برد.

* بخش چمستان (نور)
روستای چمستان از توابع نور است. از مهمترین هنرهای سنتی و صنایع دستی منطقه به خصوص در جوربند رشته کنده کاری چوب و ساخت محصولات متنوع لاک تراشی، شامل: جوله ، کلز ، لاک ، قند چوله، برنج شور، شکلات خوری ، قاشق تراشی، کچه، کترا، فیه و عصا تراشی است .

از این منطقه هنرمندان بسیاری در این رشته مشغول تولید این آثار هستند که پیشکسوت‌ترین آنان "استاد عبدالله" است.

از دیگر رشته‌های این منطقه سفالگری است که از هنرمندان بنامی که در حال حاضر نیز در کارگاه خود در روستای هم صفا، بخش میاندرودنور مشغول به فعالیت است می‌توان به استاد "ستار کوزه گر" اشاره کرد که با ساخت کوزه‌های سفالی با گل رس منطقه و با پخت توسط کوره سنتی این هنر را زنده نگه داشته است.

متاسفانه در سال‌های اخیر صنایع دستی چادر شب بافی، جاجیم بافی، ساز سازی در این منطقه در حال منسوخ شدن است که اقداماتی برای احیای دوباره آن صورت گرفته است.

توجه به صنایع دستی استان مازندران می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال در این استان، کمک فراوانی به درآمد خانوارها نیز بنماید.